ابوعلی فضل بن حسن معروف به شیخ طبرسی نامش درهمه كتابها فضل یاد

شده و لقبش امین الدین و امین الا سلام گفته اند شهرتش طبرسی ( با فتح طا

و سكون ب  ) منسوب به طبرس یعنی تفرش .

درباره انتساب طبرسی در برخی از تالیفات اشتباهاتی بچشم میخورد كه عده ای

شیخ را منسوب به طبرستان یعنی مازندران میدانند و عده ای نیز وی را منسوب

به طبس میدانند كه نظایر چنین اشتباهاتی در كتب بعضی از عالمان حتی ترجمان

احوال رجال دیده می شود اما دلیل مسلم بر تفرشی بودن شیخ بیان علی بن زید

بیهقی در كتاب تاریخ بیهقی است كه فقط 15 سال بعد از مرگ طبرسی تا لیف

شده و مولف آن 49 سال با طبرسی هم روزگار بوده شیخ طبرسی از سال 532

هجری قمری نزدیك به 25 سال در سبز وار موطن بیهقی اقامت داشته است .

در كتاب تاریخ بیهقی درباره طبرس ( تفرش ) چنین نوشته شده است : طبرس

منزلی است میان قاشان و اصفهان و اصل ایشان از آن دیار است ولادت طبرسی

را بین سال های 460 تا 470 دانسته اند وی در سال 548 در سبز وار وفات  

یافت جنازه او را به مشهد مقدس بردند و در نزدیك حرم به خاك سپردند حتی در

شعر مزار شیخ نیز او را اشتباها اهل طبرستان نامیده اند .

شیخ طبرسی در فنون و علوم زمان خویش یعنی نحو و صرف شعر وعلوم ادبی

وریاضیات و علوم دینی وتفسیر متبحر بوده ودر آن ها رتبه ها داشته است صاحب

تاریخ بیهقی درباره او می گوید :(واین امام در نحو فرید عصربود)درهمین كتاب

ازتسلط شیخ درریاضیات جبرومقابله وعلوم شرعی واسلامی یادشده است وی18

كتاب تالیف كرده كه معروفترین آنها :مجمع البیان-جوامع الجامع-كنزاللالی –

الكافی الشافی میباشد

اوشاگردان بسیاری داشته كه معروفترین آنها:قطب راوندی-حسین بن بابویه-

محمدبن علی بن شهرآشوب میباشند

داستانی شگفت

زمانی، سکته ای بر علاّمه طبرسی عارض می شود و خانواده اش به گمان این که به رحمت ایزدی پیوسته، وی را به خاک می سپارند. او پس از مدتی به هوش آمده، خود را درون قبر می بیند و هیچ راهی را برای خارج شدن و رهایی از آن نمی یابد. در آن حال، نذر می کند که اگر خداوند او را از درون قبر نجات دهد، کتابی در تفسیر قرآن بنویسد. در همان شب، قبرش به دست کفن دزد نبش می شود و به وسیله او نجات می یابد. پس از آن، کفن دزد به راهنمایی و هدایت علامه، توبه می کند و طبرسی نیز به نذر خود وفا کرده، کتاب مجمع البیان را می نویسد.

مجمع البیان؛ پایه فضل و دانش علامه

برای درک مقام علمی و پایه فضل امین الدین طبرسی رحمه الله ، کافی است یکی از آثار قلمی و فکری او، یعنی کتاب با عظمت مَجْمَعُ البَیان را مورد مطالعه قرار دهیم تا چنان که باید، به مقام شامخ علمی او پی ببریم. به گواهی این کتابِ گران قدر، طبرسی فقیهی متبحّر، مفسری بزرگ، محدثی عالی قدر، متکلّمی دانا، ادیبی خوش ذوق و توانا، دانشمندی لغت شناس، دانای به دانش نحو، صرف و عروض و به ویژه نویسنده ای چیره دست و با سلیقه و علامه ای نامور بوده است.

با همین جامع بودن و مزایاست که تفسیر مجمع البیان، کار برجسته آن دانشمند بزرگ شیعه، مورد توجه خاص دانشمندان اهل تسنن هم واقع می شود؛ چنان که شیخ محمود شلتوت، استاد بزرگ دانشگاه الازهر، درباره این تفسیر مهم شیعی می گوید: «تفسیر مجمع البیان، با مزایای زیادی که دارد، از کلیه تفاسیر قرآن بهتر است».