حسینعلی خان مصفا تفرشی معروف به نکیسا

معرفي شهرستان تفرش

  •  نکیسا فرزند حاجی مؤذن [حاج ملا رجبعلی] و متولد1249خورشیدی است.
  • در ترخورانِ تفرش متولد شد و چون از طفولیت صدایی رَسا، ملیح و مطبوع داشت، پدرش، استادش بود و رموز خوانندگی را به او یاد داد. از دیگر اساتیدش می توان میرزا بابا را نام برد. 
  • هنوز به سن بلوغ نرسیده بود که خوانندگی او مورد توجه قرار گرفت و از شبیه خوانهای تکیه دولت شد. و بعدها از شبیه‌خوان‌ها و خوانندگان معروف گردید. 


  • فاصلة روستا – که زمین زراعی نکیسا آنجا بوده – تا خانة قدیمی او،  زیاد است. ولی جالب اینجاست تعریف کرده که وقتی نکیسا (با گاوش) از سر مزرعه میامده، به محض رسیدن به روستای کوهین شروع به خواندن میکرده و از آن فاصله صفیه خانم متوجه صدای همسرش و برگشتن او از
  • سرِ کار میشده و چای را آماده میکرده!
    ذکر خاطرة دیگر هم بی لذّت نیست. دکتر مصفّا – گویا – تعریف کرده که روزی پدرش – اسماعیل مصفّا – که به سفر رفته بود، به تفرش بازمیگردد و وقتی خبر بازگشتش را به برادرش یعنی نکیسا میدهند، در همان نزدیکیهای مزرعه، از خوشحالی شروع به خواندن میکند: مژده ایدل! که مسیحا نفسی میاید... و اینقدر این بیت را با شوق و ذوق میخوانَد که مردم روستا از خانه بیرون میایند و از یکدیگر میپرسند: "ملّا رجبعلی زنده شده؟"     
    ملّا رجبعلی، پدر نکیسا مؤذّن و تعزیه خوان شهر بوده و صدای معرکه ای داشته و مردم هم به او اعتقاد عجیبی داشته اند.
    میگفتند کلمة آواز ملارجبعلی از فاصلة دور معلوم بوده و همینطور از اذان گفتنهای او در سحرها یاد میکند.     
    نکیسا هر روز بر روی ایوان خانه آواز میخوانده. برادرِ نکیسا نیز خوب میخوانده. اسماعیل خان مصفّا ست. گویا او بسیار خوب "مثنوی" میخوانده و در مثنوی خوانی حتّی بهتر از نکیسا بوده.     

    در جایی از نوار، نکیسا آوازی میخوانَد و بعد، از – به زعم خودش – بَد خواندنش - به خاطرِ پیری - عُذرخواهی میکند و میگوید "شرمنده!" این واژه را با لحنی خاص اَدا میکند؛ لحنی بسیار مهربانانه...
    در پایان مصاحبه،پرسش کننده میگوید امیدوارم بچّه های ما قدرِ این نوار را بدانند. نکیسا هم در پاسخ میگوید: "این رو داشته باشید. نگه دارید همیشه. من دیگه عمرِ خودمُ کردم. میمیرم. وقتی شنیدید، یه "خدامُرزی" میکنید برام." و ما هم برایش فاتحه ای میخوانیم...


    • مقبرة نکیسا دو سنگ دارد؛ یکی سنگ قدیمی و دیگری سنگِ جدید - که حاتم عسگری، خواننده و شاگردِ نکیسا برای پاسداشت یادِ او بنا کرده.
      نزدیک ترین روستا به مزار نکیسا، کوهین نام دارد. در انتهای روستا و بیرون از آن تعدادی زمین زراعی وجود دارد. نکیسا هم در سالهای پایان عمر در همین حوالی زمین داشته و کار میکرده. از قول صفیه خانم، همسر نکیسا تعریف میکنند که نکیسا کار نمیکرده؛ بلکه هر روز، بیشتر برای گذران وقت و استفاده از طبیعت به سرِ زمین میآمده. با شناخت سطحی که از روحیة نکیسا وجود دارد، این حرف خیلی دور از ذهن نیست. بهر حال نکیسا پایان عمرش را در اینجا گذرانده. میگویند خودش را هم برای دیدار آخرت آماده کرده بود؛ لباس سفیدی بر تن میکرد و محاسنی هم گذاشته بود و گویا گاوی هم داشته و خلاصه با تمام این اوصاف قیافه ای معنوی به هم زده  بود.
    •  
    او تحت تعلیم ”‌میرزا بابا” روش خوانندگی، دستگاه‌ها و گوشه‌های موسیقی ایرانی را فرا گرفت و در كنسرتی با تار علی اكبر شهنازی شركت كرد. 
    نكیسا خواننده تعزیه و خواننده ردیف موسیقی ایرانی بود. نكیسا صفحه هایی با علی اكبر شهنازی (تار) و مرتضی نی داوود (تار) ضبط كرده است.     
    حسینعلی نكیسا ، علاوه بر مهارت در تعزیه‌خوانی در آوازخوانی به سبك نرم نیز مهارت داشته، تعدادی صفحه از او به یادگار مانده است. پدرش حاجی ملارجبعلی موذن نیز از خوانندگان و تعزیه‌خوان‌های مشهور عصر ناصری است.     
    نكیسا 112 سال عمر كرد و در این عمر طولانی بیشتر گوشه‌های مهجور موسیقی ایرانی را فرا گرفت و به شاگردانش تعلیم داد. این هنرمند ارزنده ولی گمنام در سال 1355 ش در گذشت. استاد حاتم عسگری آوازه‌خوانی به شیوه قدما را نزد او فرا گرفت. یكی از قطعات باقی مانده از نكیسا آواز او در دستگاه شور با تار شادروان حاج علی اكبر خان شهنازی با شعری از شاعر بزرگ ایران سعدی شیرازی است كه می‌گوید: یك روز به شیدایی در زلف تو آویزم. این آواز ” شور” با چنان مهارتی اجرا شده است كه یكی از شاهكارهای آواز در موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.     
    مرحوم نكیسا، كار دولتی قبول نكرد كشاورز بود و نیاز مالی هم نداشت مردی متدین بود كه هیچ گاه بی وضو آواز نمی‌خواند او موسیقی را راز و نیاز معنوی و عاطفی با خالق یكتا می‌دانست.     
    مرحوم نكیسا با مرحوم امیری فیروز‌كوهی خیلی صمیمی بود و به منزل او زیاد رفت و آمد داشت. ذكر مولود نبی (ص) كه با تار امیری فیروزكوهی و سه تار مرحوم حسن مشمون اجرا شده است،موجود است.     
    عنوان “نكیسا” موسیقیدان ایران باستان برای حسینعلی مصفا، حاكی از جایگاه رفیع او در عالم موسیقی است.
  • نکیسا در 5 آبانماه 1352 فوت کرده و در مصاحبه ای
  • در 1349 یا 50 ضبط کرده اند و در آن هنگام نکیسا حدود
  • 100 سال عمر داشته. با اینحال چنان سرزنده است
  • که مصاحبه کننده به نکیسا میگوید "کاش این روحیه شما
  • رو ما هم داشتیم!"
  •  

نوشته شده در جمعه 24 بهمن 1393برچسب:حسینعلی خان نکیسا,تفرش,
ساعت 9:42 توسط داود مشهدي|

آخرين مطالب
Design By : Pars Skin